A

The Trial of Jesus

(adapted from Jerome Vulgate Luke 22.66-23.16)

Ut factus est dies, convenerunt seniores plebis atque principes sacerdotum et duxerunt Christum in consilium suum, interrogantes: “Si tu es Christus, dic nobis.”  Et ille ait, “Si vobis dixero, parum credetis mihi.  Si autem vos interrogarem, non responderetis mihi, neque dimitteretis. Ex hoc tempore erit Filius hominis sedens a latere Dei.”  Temptaverunt eum autem omnes, “Tu ergo es Filius Dei?”  Ille invicem ait: “Vos dicitis, quod ego sum.”  At illi locuti sunt, “Cur testes vocamus?  Ipsi enim audivimus de ore eius illa quae adhuc desideraveramus.”  Et surgens omnis multitudo eorum duxit illum ad Pilatum, quā coeperunt illum quamvis damnare: “Hunc invenimus convertentem nostram gentem cunctam et dicentem falsē se Christum regem esse.”  Cum Pilatus autem rogavisset eum, “Tu es rex Judaeorum?,” ille respondit, “Tu dicis.”  

Pilatus principibus sacerdotum querentibus et plebi “Nihil,” inquit, “invenio causae iustae in hoc homine.”  Postquam cognovit Christum de Herodis potestate esse, nec moratus amisit eum ad regnum Herodis.  Viso Jesu, Herodes gavisus est valide, cum quippe diu desideraret eum videre.  Herodes temptavit autem eum multis sermonibus, sed ipse tamen nihil illi respondebat.  Stabant iterum principes sacerdotum accusantes eum.  Sprevit illum Herodes cum exercitu suo: et impositā veste albā, illum satis illusit et dimisit ad Pilatum.  Pilatus autem, principibus sacerdotum et plebe exspectantibus locutus est, “Hūc attulistis hunc hominem, quasi turbantem populum.  Ecce ego coram vobis illum expertus, nullam quamcumque causam vel scelus inveni in homine isto neque Herodes. Cum nihil dignum morte ab eo actum sit, ergo illo parcam et solvam.”

Nota

Commissioned by Pope Damasus I in the 4th century CE, Jerome (347-420 CE) translated the bible from Hebrew and Greek into Latin.  In this passage from the Gospel of Luke, Jesus is brought to trial before Pontius Pilate.

Pilatus, -i m. - Pilatus (Roman cognomen.  Here, referring to Pontius Pilate)

Iudaeus, -a, -um - Jewish, (plural substantive) the Jews

Herodes, Herodis m. - Herod (king of Judea)

accuso (1) - to accuse

sperno, spernere, sprevi, spretum - to scorn, spurn

inludo, inludere, inlusi, inlusum - to mock, ridicule

ecce - behold!

coram - in front of (+ abl.)

B

Orpheus Goes to the Underworld

(adapted from Ovid Met 10. 11-63)

Cum Orpheus mortem uxoris ad superas auras satis flevisset, ad regnum altum inferorum est ausus descendere ut temptaret carminibus et umbras duras. Itaque vates per leves homines atque tot animasque maestas ad Persephonen adiit dominumque tristia umbrarum regna tenentem. Motis ad carmina nervis sic queritur: “O numina mundi posita sub terrā, ad quae recessimus omnes, si positis falsis verbis sinitis me vera loqui, audite me. Non descendi hūc ut tenebras umbrasque mortuorum viderem; sed causa itineris est coniunx, cuius crescentes annos calcatus draco abstulit. Cum voluerim mortem eius facile pati (nec negabo me diu conatum esse), tamen me vicit Amor. Hic deus est bene notus apud superos, sed forte hīc parum cognoscitur. At si fama rapinae vestrae est sine dubio, vos quoque iungit Amor. Per haec loca vestra plena timoris et per Chaos hoc ingens, oro, statim solvite fata celeria Eurydices. Pro munere postulo vitam eius; si fata negent, nolim ipse ad superas auras redire: gaudete tunc in morte duorum.”

Querentem talia multitudo exsanguarum flebat animarum: nec Tantalus undam petivit recedentem, stupuitque Ixionis orbis, nec rapuerunt iecur aves, atque in tuo sedisti, Sisyphe, saxo.  Deinde fama est etiam oculos Eumenidum, carmine victarum, fuisse lacrimarum plenos. Nec regina neque rex tantam pietatem negare potuit.  Ergo Eurydicen vocantes non morati sunt. Illa erat inter umbras novas et accessit vulnere gradum moranti. Illam accepit vates simul atque hoc praeceptum: Si ille suos oculos rursus vertet, antequam coniunx marginem superae terrae transit, dona futura rapientur.

Ovid begins the Tenth Book of his Metamorphoses with the story of Orpheus and Eurydice.  In the first ten lines, Orpheus and Eurydice are married (amidst bad omens), and Eurydice dies from a snakebite.  In this passage, Orpheus descends into the Underworld to ask Queen Persephone and King Hades to bring his bride back to life.

Orpheus, -i m. - Orpheus (legendary singer)

Persephone, Persephones f. - Persephone (queen of the Underworld) (Persephonen = accusative)

nervus, -i m. - string (of a musical instrument)

draco, draconis m.. - serpent, snake

rapina, -ae f. - plundering, abduction 

per: “by” especially in oaths or prayers

Chaos: Chaos, boundless empty space (acc. sing.)

Eurydice, Eurydices f. - Eurydice (Orpheus’ bride) (Eurydicen = accusative)

duorum - two (m. gen. pl.)

exsanguis, -e - bloodless

Tantalus, -i m. - Tantalus

stupeo, stupēre, stupui - to be brought to a stop

Ixion, Ixionis m. - Ixion

iecur, iecoris n. - liver (here, a reference to the punishment of Prometheus)

Sisyphus, -i m. - Sisyphus

Eumenis, Euminidis f. - Fury

regina, -ae f. - queen

C

Discrimination against Christians

(adapted from Tertullian Apologeticus pro Christianis 2.3-9)

Sed Christiani soli permittuntur loqui nihil ut causam purgent, veritatem defendant, et faciant iustum crimen; sed illud solum exspectatur, quodcumque odio publico necesse est: Confessio nominis, non iudicium criminis creditur—quoniam, si de aliquo nocente cognoscatis, non statim procedatis ad sententiam. Pro nobis Christianis tamen non talis interrogatio testium est, cum aeque id—quodcumque de nobis false differtur—experiri deberet.  Tot dicunt nos iam carnes infantis gustavisse, nos incesta in tenebris commisisse. O quanta illius ducis laus fuisset, si invenisset aliquem, qui centum iam infantes gustavisset!

At haec interrogatio testium quoque ab nobis prohibetur. Plinius enim Secundus, cum provinciam rexit, damnatis aliis Christianis, aliis a gradu deiectis, ipsā tamen multitudine turbatus est.  Consuluit tunc Traianum imperatorem, cum dubius esset de ceteris.  Scribit se invenisse hos non nolentes facere sacra. Modo ante lucem conveniunt ut de Christo et Deo canerent atque iurarent disciplinam, prohibent homicidium, adulterium, fraudem, perfidiam, et cetera vitia. Tunc Traianus respondit: hoc genus peti non debet, sed si ad iudicium adducantur, poenas dent.  Si damnas, cur non quoque quaeris? Si non quaeris, cur non quoque ab poenā solvis?

Tertullian (ca. 155-240 CE) was a prolific early Christian author from Carthage. Details of his life are difficult to confirm, but some scholars have suggested that Tertullian was the editor of the Passio Perpetuae et Felicitatis. Shortly after converting to Christianity in ca. 197-198 CE, Tertullian wrote the Apologeticus. An “apology” in the ancient sense was a defense or response rather than an expressed acknowledgement of wrong. In this adapted excerpt, Tertullian points out how Roman justice meted out to Christians is far different than that to others. He refers to Pliny the Younger’s correspondence with Trajan, which you read in Unit 7.

purgo (1) - to purge, make clean

veritas, -tatis f. - truth

confessio, -onis f. - confession

interrogatio, -onis f. - examination, interrogation

gusto (1) - to taste

centum -  (indecl.) one hundred 

gustavisset: “would taste” - subjunctive in a relative clause of characteristic (Unit 10). 

Plinius Secundus, Plinii Secundi m. - Pliny the Younger (Unit 7 Litterae)

Traianus, -i m. - Trajan (emperor)

homicidium, -i n. - homicide

adulterium, -i n. - adultery

fraus, fraudis f. - fraud

perfidia, -ae f. - treachery, perfidy